Sgýralıeva Gýlzat Kemelbekovna1
DOI: https://doi.org/10.5281/zenodo.15174441
Google scholar: https://scholar.google.com/scholar?hl=ru&as_sdt=0%2C5&q=%22QAZIRGI+QAZAQ+TILI+LEKSIKASYNY%C5%83+NEGIZGI+ARNALARY%22&btnG=
Zenodo community: https://zenodo.org/records/15174441
Nordic_press journal: https://research.nordicuniversity.org/index.php/nordic/article/view/2262
MAQOLANI YUKLAB OLISH
SERTIFIKATNI YUKLAB OLISH
REVIEW:
Сгюралиева Гюлзат Кемелбековнаның «Қазіргі қазақ тілі лексикасының негізгі арналары» атты ғылыми мақаласы тіл білімі мен лексикология саласындағы өзекті, теориялық және қолданбалы маңызы бар тақырыпты терең әрі жан-жақты қарастырған.
Автор қазақ тілінің сөздік құрамының қалыптасуы мен дамуына тарихи, мәдени, діни және әлеуметтік факторлардың ықпалын талдап, лексикалық қабаттардың (актив және пассив лексика) табиғатына ғылыми тұрғыдан шолу жасайды. Мақалада көнеден келе жатқан байырғы сөздер, кірме сөздер, неологизмдер, терминдер, диалектизмдер мен кәсіби сөздер, діни лексика мен әдеби қолданыстар жүйелі сипатталады.
Мақаланың артықшылықтары:
Ғылыми негізділік: Материалда лексикалық қордың құрылымына қатысты А.Болғанбайұлы, Ғ.Қалиев, А.Жаппаров және басқа ғалымдардың еңбектеріне сүйене отырып, тұжырым жасалған.
Мәтіндік мысалдардың көптігі: «Қорқыт ата», Махмұт Қашқари, Ясауи, Сүлеймен Бақырғани шығармаларынан келтірілген сөз үлгілері арқылы тарихи-рухани және діни лексиканың тілге сіңу жолдары нақты дәлелденген.
Тарихи-көркем бейнелілік: Сөздердің мағыналық эволюциясы мен қолдану жиілігінің өзгеруі диахрониялық аспектте көрсетілген.
Көпқырлылық: Мақалада лексикалық қабаттардың мазмұндық-семантикалық, грамматикалық және прагматикалық қызметтері кешенді сипатта қамтылған.
Ұсыныстар:
Мақаланың бөлімдері айқын бөлініп, тақырыпшалармен нақтыласа, ғылыми құрылымдылығы күшейе түсер еді.
Кейбір тұстарда тілдік стильді сәл жеңілдетіп, сөйлемдерді ықшамдау – оқырманға қабылдауды жеңілдетеді.
Мәтіндегі терминдер мен түсініктерге қысқаша глоссарий қосу – тақырыпқа жаңадан келген зерттеушілерге пайдалы болар еді.
Қорытынды:
Мақала қазақ тілінің лексикалық құрамын тарихи, мәдени және діни тұрғыда қарастыратын, ғылыми және практикалық маңызы зор еңбек болып табылады. Тіл дамуының ішкі және сыртқы факторларын кең қамтуы арқылы зерттеу жұмысы лексикология, тіл тарихы және мәдениеттану саласындағы болашақ зерттеулерге сенімді негіз бола алады.
