Yakubova Habiba Otabayevna 1
DOI: https://doi.org/10.5281/zenodo.15194689
Zenodo community: https://zenodo.org/records/15194689
Nordic_press journal: https://research.nordicuniversity.org/index.php/nordic/article/view/2327
MAQOLANI YUKLAB OLISH
SERTIFIKATNI YUKLAB OLISH
TAQRIZ:
Yakubova Habiba Otabayevnaning "Adabiyotshunoslik metodologiyasida psixologik usulning tibbiy fiziologiya bilan o‘zaro bog‘liqligi" nomli maqolasi adabiyotshunoslik va psixologiya o‘rtasidagi o‘zaro aloqalarni chuqur tahlil qilgan muhim ilmiy ishdir. Ushbu maqolada adabiyotda qahramon obrazining yaratilishida psixologik va fiziologik metodlarning o‘rni, ularning badiiy tasvir bilan qanday uyg‘unlashishi haqida keng fikr yuritiladi. Yozuvchi psixologizm va fiziologizmning o‘zaro bog‘liqligi orqali adabiyotshunoslikda yondashuvning yangi usullarini taklif etadi.
Maqolada adabiyotda qahramon psixologiyasini yaratishda tibbiy fiziologiyaning o‘rni muhim ekanligi alohida ta’kidlanadi. Kasalliklar, ayniqsa, jiddiy kasalliklarning qahramon obrazidagi tasviri adabiyotning psixologik tahlilida muhim vosita sifatida ishlatiladi. Yozuvchi, masalan, sil kasalligi va uning ta’siri orqali qahramonlarning ichki dunyosini, ruhiy holatini va xarakterini keng yoritadi. O‘tkir Hoshimovning "Urushning so‘nggi qurboni" hikoyasida sil kasalligi bilan og‘rigan qahramon obrazining psixologik tasviri va tibbiy belgilari aynan tibbiyot sohasidagi ilmiy haqiqatlarga mos keladi, bu esa maqolaning tahliliy qismida yaxshi ko‘rsatilgan.
Bundan tashqari, maqola psixologizmning zamonaviy rivoji, uning adabiyotdagi tasviri va uning tibbiyot bilan bog‘liq tomoni haqida so‘z yuritadi. Badiiy asarlarni tahlil qilishda psixologik va fiziologik yondashuvlar bir-birini to‘ldiradi va badiiy obrazning ko‘rinishini chuqurlashtiradi. Muallif psixologik metodologiyaning zamonaviy psixologiya, tibbiyot va falsafa bilan aloqasi haqida fikr yuritib, adabiyotshunoslikda bu ikki soha o‘rtasidagi ko‘prikni tashkil etadi.
Ma'lumki, kasallik mavzusining adabiyotdagi tasviri asarlarning chuqur mazmunini ochish imkonini beradi. Maqolada o‘tkir va jiddiy kasalliklarning qahramonning psixologik holatini qanday aks ettirishi haqida misollar keltirilgan. Nodar Dumbadzening "Abadiyat qonuni" romani va O‘tkir Hoshimovning "Urushning so‘nggi qurboni" hikoyalaridagi obrazlar orqali bu kasalliklarning inson psixologiyasiga ta’siri batafsil tasvirlangan.
Muallifning fikricha, psixologizm va fiziologizm badiiy asarda har tomonlama rivojlanishi uchun ilmiy va adabiy tahlillarni birlashtirish kerak. Badiiy asarda inson ruhiyatining tasviri va uning fiziologik belgilarini uyg‘unlashtirish asarning haqiqatga yaqinligini va uning zamonaviy adabiyotga bo‘lgan ta'sirini kuchaytiradi.
Shu bilan birga, maqolada psixologizmning rivojlanishidagi o‘zgarishlar, inson psixologiyasining va fiziologiyasining adabiy tasviri orqali inson mohiyatini tushunishga bo‘lgan intilish alohida e'tiborga olinadi. Insonning ichki dunyosini, ruhiy va jismoniy holatini tasvirlash adabiyotda juda muhim o‘rin tutadi, chunki bu orqali qahramonning xarakteri va uning yashash sharoitlari yanada aniqroq ko‘rsatiladi.
Maqolada psixologik usulning metodologiyasi tibbiyot va adabiyotning o‘zaro bog‘liqligini, ularning bir-birini qanday to‘ldirishi mumkinligini ko‘rsatadi. Tibbiyotning ilmiy metodlarini adabiyotda qo‘llash va psixologik jihatlarni badiiy tasvirga kiritish adabiyotshunoslikda yangi yondashuvlar yaratishga yordam beradi.
Xulosa qilib aytganda, Yakubova Habiba Otabayevnaning maqolasi psixologik va tibbiy metodlarning adabiyotshunoslikdagi o‘rni haqida chuqur tahlil va nazariy yondashuvlarni taqdim etadi. U adabiyotda qahramon obrazining psixologik va fiziologik jihatlarini uyg‘unlashtirishning ahamiyatini ko‘rsatadi va bu sohadagi ilmiy izlanishlarga yangi hissa qo‘shadi. Maqola o‘quvchiga adabiyot va psixologiya o‘rtasidagi bog‘liqlikni tushunishga yordam beradi va badiiy asarlarni yanada chuqurroq tahlil qilish imkonini yaratadi.
